Jueves 5 de Enero de 2012 - La hora en la región: Tapa
Voces de la Tierra - Trad | Nota publicada el 19/11/2009 - 18:06 hs.

AMÉRICA LATINA-MUJERES
Traducción en kaqchiquel


200 juna’, ri ixoqi’ chuqa’ ki chapon ri q’aq’



Juana Azurduy o Manuela Sáenz, Bartolina Sisa o Gertrudis Bocanegra, Luisa Cáceres o Policarpia Salvarrieta. Ri xoqi’ ajk’amol b’ey ki k’utun ri nima’q taq samaj ki b’anon ruchin ru jachoj ri América Latina chare ri España.

Ri ru elexik rujachoj ruchin ri América Latina char España xu k’is 200 kuna’ ru nimaq’ij.

Po chuqa’ ma niki tzijoj ta ri yalan k’eyew sama ri ki b’anon ri ixoqi’, yalan nima’q taq samaj ki b’anon pe pa 1809 chuqa’ pa 1824.

Awe’ k’o jujun tzijob’äl chikij ri ixoqi’ ri xe samäj chirij rujachoj ri América Latina.

Micaela Bastidas (1745-1781) rixqayil ri Túpac Amaru II , chuqa’ rachb’il chupan ri katajixïk ri xeq’ax chuwäch kela’ Perú. Xe kamsex yare’ q’ij, ruk’in jun ixoq chïk rub’i’ Tomasa Condemayta, ajk’amol b’ey ajq’aq’ kichin ri ixoqi’ täq xeru ch’ek ri achi’a’ ri xe pe keal’ España.

Bartolina Sisa (1753-17825) jun ajk’amol b’ey aj aymara rixqayil ri Túpac Katarí , xeru mololej 40 mil qawinaq ruchin niki moj ki’ kik’in ri kaxlan winäq kela’ Perú.

Manuela Cañizares (1769-1815) xeru k’ul ri winäq ri xiki mololej ji’ ruchin ni nimäx kitzij kela’ Quito pa 1809. Chuqa’ Mará Ignacia Rodriguez, (1765-1817) xu mololej ri winäq ruchin ye b’e pa q’ayis kela’ México. Xchapatäj kimal ri kaxlan taq winäq, xiki ch’ey, xiki t’ila’, k’ari’ xiki kamesaj.

Ri aj Chile Javiera Carrera (1781-1862) xok ru k’lel ri aj amaq’il winäq ru b’i’ Bernardo O’higgins, chuqa’ ri ixoq aj Colombia Policarpa Salvarrieta, jun nim ajsamajel ajpaq’ayis xkamasäx kela’ Bogotá ruk’in ri rachb’il rub’i’ Alejo Sabarian.

Ri ajk’amol b’ey aj Venezuela ri yalan kit aman ruwäch ru b’i’ Luisa Cáceres (1799-1866) rixqayil ri ajk’amol b’ey ajq’aq’ Juan Bautista Arismentdi; xiki jo’ xiki qasaj ruwi’ täq xiki nim ri q’opoj ixöq re’ pa che’, chila’ xu tzäq ri ral ri majani nelex.

Pa ri molo ajq’aq’ ye k’o yalan k’iy ixoqi’ ri ki b’anon janila taq samaj, xa kan noj tzijon chirij ri xta Azurdia, ri xk’aje’ kik’in ajpaq’ayis kela’ Ayohuma (1813), Potosí chuqa’ la Laguna (1816), kela’ xiki moj ki’ ruk’in q’aq’ e chila’ xkmasex wa rachjil ru b’i’ Manuel Padilla, täq yare’ xrajo’ xu to’ rixqayil.(PÚLSAR/IPS)


Traducción: Herber Morales
19/11/2009










  AMARC  


Copyleft @2004-2012 AMARC-ALC | Derechos cedidos según las siguientes condiciones.
Agradecemos citar la fuente.





AMARC

Útiles

Enviar nota por mail Enviar por mail
Versión para imprimir Versión para imprimir

((( Radios en vivo )))
Púlsar en portugués

Conferencia del Cambio Climático - COP 17

Día de la Alimentación - Cobertura Especial

Movilización x la educación en Chile

Año internacional de los bosques

Informes Especiales

Coberturas Especiales

Diarios del Día

Ultimos audios

Archivo de notas

Suscripción gratuita por e-mail

Días de Radio

Voces de la Tierra

Panorama radiofónico
Miércoles 04 de enero
En esta edición:
Detienen en Chile a la madre y a la hermana de Matías Catrileo. Un Tribunal ecuatoriano ratificó la multa contra la compañía Chevron. Nueva protesta antiminera en Argentina.


8 min. 17 seg. (7,59 Kb.) bajar mp3

Martes 03 de enero
En esta edición:
Conmemoran muerte de joven mapuche en Chile. Argentina renueva su reclamo por las Islas Malvinas.


5 min. 01 seg. (4,60 Mb.) bajar mp3

Lunes 02 de enero
En esta edición:
Entrevista con el director de la FAO, José Graziano da Silva. En julio del año pasado Púlsar dialogó con el director de la FAO. Este es el resumen de una extensa conversación.


12 min. 05 seg. (5,53 Mb.) bajar mp3

Viernes 30 de diciembre
En esta edición:
Condenan a dictador argentino por crímenes de lesa humanidad. Realizan un nuevo cambio de gabinete en Chile.


7 min. 07 seg. (6,52 Mb.) bajar mp3