Logo Púlsar Martes 06 de Marzo de 2012
Voces de la Tierra - Trad | Nota publicada el 27/09/2010 a las 17:22 hs.
BRASIL-MADRES
Traducción en kaqchiquel
Más de 200 formas de ser madre

jub’a’ ruwi’ ka’i’ wok’al rub’anikil ruchin ri nikiwajo’ ye’ok nan’aj.

Kela’ Brasil k’o ka’i’ wok’al ruk’in wolajuj rub’anikil ruchin ri ye’ok nan’aj, ronojel taq tinamït ketaman  jun rub’anikil. Töq nikanux ri utz k’aslemal kichin ri nan’aj po töq ma niki wajo’ ta niki tz’ila’, yare’ xa kan yalan k’eyew.

Chike jujun taq tinamït, tan nelex jun ak’wal, ri ruch’akul ri ixoq k’o chi netzolin chikikojol ri ajtinamital, Chike jujun chïk, jun winäq k’o chi nelex po chuqa’ nikam el pa rulew, Pa jujun taq tinamït chïk töq jun ixoq yawa’ niki qopij ruwi’, po chuqa’ niki q’omaj ruwi’.

Ruma yare’, ri jay ri nisamäj chirij ri utz k’aslemal ru b’i’ Fundación Nacional de Salud (Funasa), najin nukosaj ri utz rub’anïk ruchin niki k’ul ri ixoqi’ chuqa’ ri ak’wala’ ri nelex, po xakan k’o jun ri nisamäj kik’in ri qawinaq.

Yare’ nukanuj  ru “loq’oq’en ruk’exla’il b’anikil”, yare’ nu ya’ kiq’ij ri ajq’omanel, ri ajq’ija’, ri ajchapopal, chuqa’ ri ajq’omanel.

Po ma ruk’in ta yare’, k’o jun moloj kichin ixoqi’ ri nub’in chi ri jay ruchin ri k’amol b’ey amaq’ k’o chi “nisamäj yalan köw” chirij ri utz ki k’aslemal ri qawinaq.

Ri ixoqi’ re’ niki ya’ kitzij chi k’o ajq’omanel ri ma niki ya’ ta ruq’ij ri kib’anikil ri winäq, ruma xa kan jun chïk rub’anïk k’utun chikiwäch.

Ruchin nichojmïx yare’ samaj, ri k’amol b’ey rub’i’ Lula da Silva, xu tz’uk ri Secretaría Especial de Salud Indígena chupan ri Ministerio de Salud. Yare’ nu b’an chi ri Funasa nisamäj janila kik’in ri qawinaq.

Ri samaj ruchin ri utz ki k’aslemal ri ixoqi’ yawa’i’, xb’anatäj ruk’in kito’ik ri ajq’omanel, ajchapopal, chqa’ ri ajq’ija’. Yare’ ruma xa ketaman chi jun tinamït k’o rub’anikil, chuqa’ retaman achike rub’anïk ru q’omanel.

Ri Funasa nu b’ij chi xqa jun 40% ri kamïk chikikojol ri ak’wala’ ki walk’wal ri qawinaq, yare’ xtz’etatäj pa 1999 k’a wakami, yare’ achi’el xqa tzijoj pe, xa kan yalan k’eyew rub’anïk.

Po janila ak’wala’ yekam el ruma  rikiy kipan, chuqa’ rikiy kiqul, xakan yalan k’iy yekäm el ruma yare’ taq yab’il, po ma k’iy ta yeköm el ruma ri meb’a’il.


Traducción: Herber Morales
27/09/2010



Copyleft @2004-2012 AMARC-ALC | Derechos cedidos según las siguientes condiciones.
Agradecemos citar la fuente.