Logo Púlsar Martes 17 de Abril de 2012
Voces de la Tierra - Trad | Nota publicada el 19/11/2009 a las 17:35 hs.
PARAGUAY-WARMINAKA
Traducción en aymara (Bolivia)
Indígena kullakanakana p’iqinchirinakatapaxa ch’amañchasiskiwa

Paraguay markanxa, jiltaskiwa indígena kullakanakana comunidadanakapana p’iqiñcht’asa sartayaski ukaxa, ukhamipansti yäqataxiwa markanxa, kunalaykutixa ch’axwapxiwa comunidadapanakana markachirinakana derechunakapax respetatäñapataki, juk’ampisa jani warminakaxa jisk’achatañapataki.

Estela Maris Alvarez kullakaxa, p’iqinchiwa etnia enxet ukaru, jikxatasiwa Chaco Paraguayo ukana, jupasti uttjasiwa La Herencia uka comunidadana, 340 kilómetros ukja chiqankwa capital jach’a markatxa jikxatasi.

“P’iqinjchirjama uñt’atañatakixa wali ch’ampin tuktxa” siwa, Alvarez kullakaxa IPS ukaruxa. Comunidadapanxa utjasiwa, suxta jisk’a comunidadanakampi chikt’ata, ukansti suxta pataka (610) familianakapxiwa, niyapini kimsaqallqu pataka(800) markachirinakapxiwa, ukjanitsti suxta patakanixa (600) kullakanakapxiwa, jupanakatsti waljaniwa uttjawipanxa p’iqiñchapxi.

Alvarez kullakaxa, pusitunka maranixiwa, pa wawani, chachapatxa jaltataxiwa, jupasti medicina natural qullaña quranakatxa suma yatxatatawa, jupasti enfermerjamawa irnaqt’askixa usutanakaru yanapt’asa.

“Janiw ma warmitakixa amtawinaka sarjaruyañaxa phasiläkiti comunidadanxa”, siwa, kunapachatï amtaski wakichasiskäna dirigentjama sarantañataki ukja pachanakasti, janiwa jawillt’atakanti caciquinakana jach’a tantachawinakaruxa, “ukhamäkipansa nayax saraskakiyatwa” siwa, Ávarez kullakaxa, qanacht’iwa, indígenas Chaco comunidadanakanxa, casiquinakaxa janiwa warminakaruxa yäqapkiti, antisasa, “ Jupanakaxa derechunipkaspasa comunidadana sarnaqawinakapa uñachayañatakixa ukhamwa amuyasipxi” sasa.

P’iqinchir kullakaxa, kijasiwa, Instituto Nacional del Indígena (INDI) gubiernunkirixa, janiwa p’iqinchiri kullakanakaruxa ch’amañkiti, “uksankirinakasti, antisasinxa yanapt’añapawa kullakanakana ch’amampi sarxaruñapxa”siwa.

Jichhasti, Paraguay markanxa, indígena markachirinakaxa niya pataka kimsaqallqu waranqa ukja jaqinakawa, ukjanisti niya chikatanipiniwa warminakapxixa. Paraguay markanxa juk’ampixa utjasipxiwa mestizonaka, ukampinsa guaraní aruxa niy taqiniwa arsusiripxiwa.

Comunidadanakana utjasitapa indígenas jila kullakanakaxa, uñacht’ayiwa, wali pisina t’aqi jakasirinakaru Paraguay markanxa, janiwa k’umara, yatichawi, yatiqawsa, irnaqawi ukhamaraki suma qamawisa utjkiti, siwa, “Equidad para el desarrollo” uka yatxatawixa, 2008 ukja marana apsutapa Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo, uksa tuqitxa.

Akaxa mä uñacht’awiwa kunanamsa utjasipxatäna indígena originario markachirinakaxa Encuesta de Hogares Indígenas 2008 ukja marana wakichata ukanxa: markachirinakatxa, mä comunidadanxa maynikiwa q’uma umanixa, tunka pisqani maranita alayaruxa, niya pusitunkaniwa janix ullaña qillqaña yatipkiti, ukatsti, tunkanitxa pusinikiwa pa maraxa escuela yatiqawinxa tukuyapxatana. (PÚLSAR/IPS)


Traducción: Eco Jóvenes
19/11/2009




Copyleft @2004-2012 AMARC-ALC | Derechos cedidos según las siguientes condiciones.
Agradecemos citar la fuente.